Nieuwsbrief vrijwilligers 2024-2

De wintersnoei zit er weer op. Voor de meeste groepen hét moment om de gereedschappen na te laten kijken. Met name de ladders en de EHBO-dozen dienen jaarlijks gekeurd te worden. Laat je ladders dan ook op tijd controleren door de keurmeester van het gereedschapsdepot. Voor meer informatie of het maken van een afspraak kun je contact opnemen via gereedschap@slgelderland.nl.

Mocht je langs willen komen voor een keuring of gereedschapswissel, weet dan dat het gereedschapsdepot tijdens de zomervakantie van 22 juli t/m 23 augustus is gesloten.

Dat biedt dan mooi de gelegenheid om je bezig te houden met de zomersnoei. Je kunt nu al beginnen met het verwijderen van waterloten, na de langste dag kun je ook achterstallig onderhoud wegwerken en steenfruit (pruimen en kersen) snoeien.

Wil je meer weten over zomersnoei? Geef je dan snel op voor de webinar (18 juni) en/of de cursus (20 juni) Zomersnoei fruitbomen.

En heb je op 7 mei de webinair Over de Aziatische hoornaar, een zeer invasieve wespensoort gemist? Bekijk de opname die je vindt in de kennisbank op de website van SLG. Doen!

Wat je ook gaat doen deze zomer, heel veel plezier gewenst, fijne vakantie en tot de volgende keer!

Stuur je deze mail ook door naar de vrijwilligers uit je groep?

Tijdens de jaarlijkse lintjesregen op 26 april ontvingen diverse landschapsvrijwilligers een koninklijke onderscheiding. Zij werden benoemd tot Lid in de Orde van Oranje-Nassau (tenzij anders vermeld).

• Henk Lever uit Haarlo, gemeente Berkelland (o.a. Levend Landschap Haarlo)
• Bert van Genderen uit Buren (o.a. Hoogstambrigade De Toeren)
• Jan Stellingwerff uit Buren (o.a. Hoogstambrigade De Toeren en Levend Landschap Buren)
• Han Blok uit Horssen, gemeente Druten (o.a. biodiversiteitsambassadeur praktijknetwerk Druten)
• Herman Driessen uit Druten (Ridder in de Orde van Oranje-Nassau, o.a. onderhoud knotwilgen in uiterwaarden)
• Rob Lock uit Malden, gemeente Heumen (o.a. projectleider beheergroep vennen en bestuurslid Heemtuin Malden)
• Remie Aleven uit Doornenburg, gemeente Lingewaard (o.a. betrokken bij Levend Landschap Gent-Doornenburg, Biodiversiteitswerkgroep en Ommetje Doornenburg)
• Klaske ten Grotenhuis uit Eefde, gemeente Lochem (o.a. docent, gids, spreker en rondleider IVN Noord-Midden Achterhoek, voorzitter KNNV afd Deventer en vrijwilliger bij de Stichting Marke Gorsselse Heide)
• Joke Lubberdink uit Eefde, gemeente Lochem (o.a. vrijwilliger bij knotten wilgen Gorsselse heide)
• Nico van der Poel uit Nijmegen (o.a. IVN Rijk van Nijmegen, werkgroep praktisch natuurbeheer)
• Jeroen van Zuijlen uit Nijmegen (o.a. sinds 1992 werkzaam bij Sovon Vogelonderzoek Nederland)
• Jan Bredewoud uit Wezep, gemeente Oldebroek (o.a. beheerder Klompenpad Wiseperpad)
• Koos Kasemir uit Twello, gemeente Voorst (o.a. vrijwilliger jaarlijkse vogeltelling door het SOVON, en natuurgids IVN)
• Ineke Puijk uit Wageningen (o.a. vrijwilliger Stichting Renkums Beekdal)
• Anton van der Velde uit Geldermalsen, gemeente West Betuwe (o.a. natuurgids IVN, educatief boswachter bij Stichting Geldersch Landschap & Kasteelen en lid van de knotploeg)
• Mieke Debast uit Wamel, gemeente West Maas en Waal (o.a. vrijwilliger Zwerfafvalbrigade Wamel)
• René Wijnbergen uit Zevenaar (o.a. (groen)beheer Landgoed Huis Sevenaer en onderhoud moestuin, kruidentuin en fruitbomen buitenterrein NME Liemers)

Wij feliciteren deze kanjers met hun welverdiende koninklijke onderscheiding! Ontbreekt er een naam? Dan kun je dat hier melden.

Ik houd mij bezig met de vrijwilligersondersteuning, grote kans dat ik antwoord op jullie vragen die binnenkomen via het mailadres voor vrijwilligers: ondersteuning@slgelderland.nl. Daarnaast heb ik heb een tiental Klompenpaden in beheer en werk ik mee aan het Praktijknetwerk Biodiversiteit bij Buitenlui. Naast mijn interesse voor het groen, werk ik ook graag met mensen. Ik vind dan ook dat mijn werkzaamheden bij SLG een mooie combinatie vormen en ik ben blij dat ik op deze manier een bijdrage kan leveren aan zowel de natuur als onze leefomgeving!

Ik vind het onwijs mooi om te zien dat zoveel mensen betrokkenheid voelen bij hun leefomgeving en zich hier ook vrijwillig voor in willen zetten! Chapeau, hier wil ik graag mijn respect voor uitspreken. Dank aan jullie allemaal!

Heb jij technisch inzicht? Ben je handig met hout- en metaalbewerking en met onderhoud van machines? En vind je contact met andere vrijwilligers leuk? Dan zijn wij op zoek naar jou! Voor zowel de maandag- als de vrijdagochtend zijn we per 16 september op zoek naar een vrijwilliger voor ondersteuning in het SLG gereedschapsdepot (4 of 8 uur per week). Je houdt je bezig met het onderhoud van hand- en gemotoriseerde gereedschappen en diverse onderhoudswerkzaamheden op het erf.

Van de Hoogstambrigade Elden hebben wij een aantal gebruikte vraatbeschermers beschikbaar gekregen voor hergebruik. Het gaat hier om stukken gegalvaniseerd gaas met een lengte van 125 cm en een hoogte van 80 cm. Het gaas kan eenvoudig om de boomstam gezet worden, waarna je de uiteinden met krammen vastzet op een paal. De diameter van de ronde beschermer is dan circa 40 cm. De maaswijdte van het gaas is 25 x 50 mm.

Het gaas beschermt bomen tegen vraat door schapen. Het is aan te rade het gaas vast te zetten tegen één of tussen twee of drie palen (kastanje, robina of eiken). Gebruik bij voorkeur geen onbehandelde boompaal, want die is na circa drie jaar verrot. Zet je de beschermers om een fruitboom, dan raden we aan de onderkant van het gaas ongeveer 20 cm vrij te houden van het maaiveld. Dan kun je nog redelijk makkelijk bij de onderstam komen om wildopslag te verwijderen.

Kan jouw Hoogstambrigade deze beschermers goed gebruiken? Stuur dan snel een mail naar gereedschap@slgelderland.nl.  Wees er dan snel bij want op = op.

Komende zaterdag stellen ambassadeurs in ruim twintig Gelderse gemeenten hun fraaie erven open voor bezoekers. Zij geven informatie over het verhogen van de biodiversiteit op het erf. Er is van alles te zien en te doen. Neem bijvoorbeeld een kijkje bij bloemenweides, poelen, hoogstamboomgaarden, vlechtheggen, houtwallen, natuurlijke tuinen, insectenhotels, voedselbossen, moestuinen en takkenrillen. Laat je rondleiden door de ambassadeurs of bijpraten door deskundigen zoals een tuinvogeladviseur, een bijenexpert, een hoogstamfruitdeskundige en een klimaatburgemeester. Ook is er een lezing over het biodivers maken van je erf en een demonstratie door een mandenmaker.

Bij het werken op hoogte zijn er verschillende risico's waarmee vrijwilligers geconfronteerd kunnen worden. Denk hierbij aan het risico op vallen, het gebruik van onveilige ladders of steigers, het ontbreken van valbeveiligingssystemen, en onvoldoende training en instructies. Het is daarom belangrijk om een grondige risico-inventarisatie uit te voeren. Dat kan door een deskundige op het gebied van veiligheid of door een team dat bekend is met de specifieke werkzaamheden op hoogte.

Tijdens de inventarisatie worden alle aspecten van het werkproces beoordeeld, inclusief de gebruikte apparatuur, de omgeving en de vaardigheden van de vrijwilligers. Na de inventarisatie is het belangrijk om de geïdentificeerde risico's te evalueren. Hierbij wordt gekeken naar de ernst van het risico en de waarschijnlijkheid dat het zich voordoet. Op basis van deze evaluatie kunnen passende maatregelen worden genomen om de risico's te beheersen of te verminderen.

Lees verder onder de foto.

Het is van groot belang dat vrijwilligers die werken op hoogte voldoende training en instructies krijgen. Ze moeten juiste kennis hebben van de veiligheidsprocedures, het juiste gebruik van apparatuur en het belang van persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM's), zoals veiligheidsharnassen en helmen. Daarnaast moeten er regelmatig controles en inspecties worden uitgevoerd om ervoor te zorgen dat de veiligheidsmaatregelen worden nageleefd en dat eventuele tekortkomingen worden aangepakt.

Kortom, het uitvoeren van een VRIE bij het werken op hoogte is van cruciaal belang om de veiligheid van vrijwilligers te waarborgen. Door het identificeren en evalueren van risico's, het verstrekken van de juiste training en instructies, en het nemen van passende maatregelen, kunnen vrijwilligers op een veilige manier werken op hoogte en kunnen ongevallen en letsel worden voorkomen.

Als voorbereiding op het oogstfeest dat wij jaarlijks organiseren, hielpen verschillende vrijwilligers met het verzamelen en oogsten van appels en peren. Op een gegeven moment zag ik dat er een vrijwilliger van de ladder stapte in de boom zonder de juiste bijbehorende PBM’s. Ik heb de vrijwilliger daarop aangesproken om te voorkomen dat deze gebeurtenis zich zou herhalen.

Bij ons contact met vrijwilligersgroepen merken we dat het werven van nieuwe vrijwilligers een terugkerend thema is. Hoe blijf je op volle sterkte als er vrijwilligers wegvallen? En hoe kun je nieuwe mensen bereiken? We geven je een aantal bruikbare tips.

• Benader lokale media Wij hebben een voorbeeld van een wervend persbericht voor jullie opgesteld, dat jullie naar eigen inzicht kunnen gebruiken.
• Zorg ervoor dat je vindbaar en bereikbaar bent Vul de pagina van jullie groep op onze website aan met jullie eigen tekst en een aansprekende foto, dat kan via MijnSLG.

Joop Bakker, coördinator Knotploeg Duiven, doet verslag van de coördinatorenbijeenkomst op 13 april.

In alle vroegte trekken we noordwaarts om uiteindelijk in de uiterwaarden van de IJssel aan te schuiven in de monumentale boerderij De Kribbe.

Arjan Vriend, directeur-bestuurder SLG, trapt af met een warm welkom en onderschrijft van ganser harte dat vrijwilligers het verschil maken in onze samenleving. SLG faciliteert en ondersteunt dit “cement van de samenleving” in woord en daad. Toekomstgericht aan het werk of zoals Arjan het verwoordt: “Duurzaamheidstransities en zorg voor het landschap zijn een culturele opgave met zorgtaken voor overheden, landbouw en burgers.”

Gastsprekers Ben Roeterd (gemeente Voorst) en Henk Kloen (provincie Gelderland) nemen de aanwezigen mee in hun specifieke aanpak: op gemeentelijk en provinciaal niveau. Duidelijk wordt dat er veel op ons afkomt, van een GS in nieuwe samenstelling met andere visie op groen tot invasieve exoten als de Aziatische hoornaar. Biodiversiteit staat hoe dan ook onder druk.

SLG toont haar kracht en kwaliteit door de toelichting van Robbin Buitink op het project rondom de Grote Wetering in Voorst, Jolanda Ritter die het belang van juiste info op de site SLG nog eens benadrukt, maar zeker ook het belang van ARBO-in-het-veld (met app!) en Ruud Borkes die de laatste gereedschappen toont en onderstreept hoe belangrijk onderhoud is…

Tijdens de smakelijke lunch is het tijd voor ontmoeten, kennismaken en uitwisselen van ideeën. Een inspirerende dag en vol energie rijden we huiswaarts.

Per 1 januari 2024 is de Omgevingswet van kracht. Alle wetten over natuurbescherming zijn hierin verwerkt. Ook burgerparticipatie is binnen de Omgevingswet geregeld. Voor de lokale natuur- en landschapsbeschermers is dit een belangrijk instrument. Wil je graag een groene en duurzame leefomgeving? Zorg dan dat je op tijd meepraat als jouw gemeente werkt aan de omgevingsvisie. Want die gaat over hoe jouw omgeving er in de toekomst uitziet. Ook de provincie werkt aan de provinciale omgevingsvisie, zie onze mail van 7 mei met de uitnodiging om mee te praten op 31 mei.

Hier vind je meer informatie:

• Filmpje De Omgevingswet: hoe invloed uit te oefenen.
• Tips en tools speciaal voor vrijwilligers.
• Module Omgevingswet op Leer je groen (meld je hier aan voor dit gratis e-learningplatform).
• Via Groene Bondgenoten wordt in Gelderland een cursus ‘Omgevingswet voor vrijwilligers’ voorbereid. Wordt vervolgd.

Natuurwerkdag lijkt nog zo ver weg. Maar bij SLG worden de voorbereidingen al opgestart. Doen jullie dit jaar ook weer mee? Overleg dit alvast met je groep. De Natuurwerkdag is bij uitstek de dag om met meer mensen een grote klus aan te pakken. En wie weet blijven enthousiast geworden nieuwe gezichten plakken als vrijwilliger!

De Natuurwerkdag is ook een mooie kans om jongeren te betrekken bij het groene beheerwerk. Neem eens je (klein)kind mee de boom in! Een deel van Gelderland heeft op 2 november nog herfstvakantie, dat biedt dus extra mogelijkheden. Een speciale junior-activiteit tijdens Natuurwerkdag Junior of junioren expliciet uitnodigen voor je reguliere Natuurwerkdag? Kan allemaal! Deel je ideeën via ondersteuning@slgelderland.nl.

Als 2 november niet uitkomt, dan kan je ook een openbare werkdag voor later in november aankondigen. Dat is dan onder de vlag Natuurwerkmaand. Dus ook reguliere werkdagen in november kan je op de website van de Natuurwerkdag plaatsen. Alles voor extra aandacht en extra handen in het landschap!

In Gelderland zijn maar weinig groepen die zich bezighouden met de bestrijding van de invasieve reuzenberenklauw. IVN Nijmegen werkgroep Praktisch Natuurbeheer is een van de weinige groepen (voor zover bekend) die hiermee onder de vlag van WiedeWiedenWeg veel ervaring heeft opgedaan. Vrijwilliger Geerten de Jong vertelt over zijn ervaringen met de groep.

Onze vrijwilligersgroep bestaat uit een netwerk van circa twintig vrijwilligers die verdeeld in kleine groepjes (brigades) van twee à drie personen in de stad Nijmegen actief zijn met het bestrijden van de reuzenberenklauw. Ieder groepje beheert een eigen deel van de stad. Het bestrijden van de reuzenberenklauw betekent bijna altijd uitspitten.

We werken nauw samen met de gemeente en zijn vaak actief in openbaar groen. Iedere brandhaard van berenklauw wordt met GPS-coördinaten op een digitale kaart gezet. Zo hebben we ongeveer 150 plekken waar ooit berenklauw is gesignaleerd. Op veel van die plekken is de bestrijding gelukt, er staat geen berenklauw meer. Maar vooral het zaad is verraderlijk, iedere plek wordt zes jaar in de gaten gehouden.

Tot vorig jaar hielden we zelf een kaart bij via Q-GIS. Sinds dit jaar zetten we onze gegevens rechtstreeks op de digitale groenkaart van de gemeente. Bij elke plek houden we bij hoeveel planten we hebben uitgespit. We sturen de brigades op weg met een kaartje waarop de berenklauwplekken met een nummer voorkomen. De brigades lopen de punten na en rapporteren.

Het gereedschap dat wij gebruiken is een zogeheten kabelspade voorzien van een metalen steel. De stalen steel is belangrijk. Je kunt erop hangen en hem als hefboom gebruiken om de wortel eruit te krijgen. Vooral in een kleibodem is dat belangrijk. Het eerste jaar, in 2018, hebben we gebruikgemaakt van een soort grondboor die is ontwikkeld door Landschapsbeheer Flevoland. Het ging toen om een prototype. Dat bleek voor ons geen succes.

Dat de berenklauwboor is ontwikkeld in Flevoland is niet vreemd. De vrijwilligers die daar actief zijn in het landschap hebben veel vaker te maken met de reuzenberenklauw en de bestrijding ervan.

Landschapsbeheer Flevoland heeft daarom een aantal jaren geleden samen met scholieren een berenklauwboor ontwikkeld die door het Gelderse bedrijf Eijkelkamp op de markt is gebracht. Inmiddels is de berenklauwboor doorontwikkeld en is het eindresultaat beschikbaar voor uitleen bij SLG.

25 mei - Dag van het Open Erf

27 mei - webinar Wat groeit en bloeit daar in de berm?

28 mei - cursus Bosmaaien

3 juni - excursie Wat groeit en bloeit daar in de berm?

18 juni - webinar Zomersnoei fruitbomen

20 juni - cursus Zomersnoei fruitbomen

26 juni - webinar Kennis op de website van SLG en de introductie van nieuwe kennisflyers

2 juli - cursus Maaien met de zeis

1 en 2 november - Natuurwerkdag 2024